20 lutego – "Polskie kino powojenne: twórcy i filmy"
Kino według Janusza Morgensterna
Filmy Janusza Morgensterna dość rzadko są wymieniane w kontekście kierunków i nurtów polskiego kina. Znajdują się zazwyczaj obok nich, choć nierzadko z nimi korespondują, czasami wręcz je wyprzedzając. To Morgenstern wymyślił scenę z kieliszkami z płonącym spirytusem z Popiołu i diamentu, ale realizując Do widzenia, do jutra pokazał odmienne ścieżki w kinie polskiego Października. Był znakomitym obserwatorem życia społecznego i obyczajowości. Nie pozostawał jednak na poziomie anegdoty, potrafił trafnie rozpoznawać polską rzeczywistość. Trzeba zabić tę miłość, na podstawie scenariusza Janusza Głowackiego, to jedna z najbardziej wnikliwych i gorzkich diagnoz stanu ducha młodych Polaków na początku lat 70., wyprzedzająca kino moralnego niepokoju.
W dwóch filmach zrealizowanych w latach 60., Życie raz jeszcze oraz Potem nastąpi cisza, Morgenstern rozliczał się z polską przeszłością czasu końca wojny i pierwszych lat powojennych. Były to filmy mądre i odważne, wskazujące na trudne konteksty polskiej historii, podkreślające, jak bardzo wpływała na ludzkie wybory, jednak zawsze koncentrujące się na jednostkach. Morgenstern przyznawał im prawo do samostanowienia i ponoszenia odpowiedzialności za swoje czyny. Czynił tak zarówno w filmach wojennych, jak i współczesnych, realizowanych kilkadziesiąt lat temu, ale także najnowszych: zrealizowanych po dłuższej przerwie: Żółtym szaliku oraz Mniejszym złu.
Morgenstern realizował także seriale telewizyjne. Wystarczy wspomnieć, że razem z Andrzejem Konicem nakręcił Stawkę większą niż życie, a do tematyki wojennej powrócił w głośnych i do dziś bardzo cenionych serialach: Kolumbowie i Polskie drogi.
Pokazane zostaną fragmenty następujących filmów: Do widzenia, do jutra (1960), Ambulans (1961), Dwa żebra Adama (1963), Życie raz jeszcze (1964), Potem nastąpi cisza (1965), Jowita (1967), Kolumbowie (1970), Trzeba zabić tę miłość (1972), Mniejsze niebo (1980), Żółty szalik (2000), Mniejsze zło (2009).
Wykład:
prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski, historyk filmu, autor m.in.: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu, Warszawa 2000; Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005; Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji, Kraków 2005; Kino polskie po roku 1989, Bydgoszcz 2007; redaktor naczelny „Bloku. Międzynarodowego Pisma Poświęconego Kulturze Stalinowskiej i Poststalinowskiej”.
